Preek voor de 3de zondag van de Vasten (7 maart 2021)

Ik zal u een verhaal vertellen, het verhaal van de kroning van een paus, zoals het traditioneel werd gedaan. Luister, het is heel mooi, het is alsof we ons in de Sint Pieter in Rome bevinden, verborgen achter een pilaar van de basiliek. Alles was in feite buitengewoon, omdat de pracht van de liturgie zich ontvouwde ter ere van de paus en, door hem, van Jezus Christus, het hoofd van de heilige Kerk.

Hier is het verhaal van de kroning van Pius XII in 1939.

Op het geluid van de "Pontificale Mars", de hymne van het Vaticaan, kwam heel Rome bijeen. Zeventigduizend mensen stonden in de basiliek. Een half miljoen mensen verdrongen zich op de piazza voor de gevel van de twaalf apostelen. De processie werd geopend door het speervormige kruis, omringd door zeven acolieten. "Toen kwamen de pontificale wachten met hun zwarte huzarenmutsen, gevolgd door de kamerheren met hun kanten plooikragen en gouden kettingen. De Ridders van Malta vormden plechtige falanxen, gekleed in hun witte mantel geborduurd met scharlakenrode kruisen, en gingen de monniken in sandalen voor, de patriarchen met lange baarden, de bisschoppen met mijter, de aartsbisschoppen gekleed in purper. Tenslotte gingen de kardinalen in hun koninklijke mantels, de jongste eerst, dan de oudste, in paren naar voren. Onmiddellijk voor de paus stonden de herauten, bewakers van de drievoudige tiara, ingelegd met edelstenen en gedragen op een rood kussen. 

EPISTEL  Ef 5:1-9

Dierbaren, weest navolgers van God, als zijn geliefde kinderen; en leeft in liefde, zoals ook Christus u heeft liefgehad en Zich voor ons heeft gegeven als gave en offer, tot een lieflijke geur voor God. Van ontucht, alle soort van onreinheid en hebzucht mag onder u zelfs geen sprake meer zijn, zoals dit heiligen betaamt; evenmin van vuile taal, zotteklap of spotternij. Deze dingen betamen niet; een dankgebed betaamt veel meer. Weet wel: geen ontuchtige, onreine of hebzuchtige bezit een erfdeel in het koninkrijk van Christus en van God; zo iemand staat met een afgodendienaar gelijk. Laat niemand u met holle woorden bedriegen; want daarom juist komt Gods toorn over de kinderen der ongehoorzaamheid. Wordt dus hun medeplichtigen niet! Vroeger waart gij duisternis, thans zijt gij licht in de Heer; gedraagt u dan ook als kinderen van het licht. Want de vrucht van het licht bestaat in allerlei goedheid, gerechtigheid en waarheid.


EVANGELIE  Lc 11:14-28


In die tijd dreef Jezus een duivel uit, die stom was; en toen de duivel was uitgegaan, sprak de stomme. En het volk stond verbaasd. Maar sommigen hunner zeiden: Door Beëlzebub, den vorst der duivels, drijft Hij de duivels uit. Anderen vroegen Hem een teken uit de hemel, om Hem op de proef te stellen. Maar Hij kende hun gedachten, en sprak tot hen: Ieder rijk, dat inwendig verdeeld is, zal worden verwoest; het ene huis zal er op het andere vallen. Wanneer dus de satan tegen zichzelf is verdeeld, hoe zal zijn rijk dan stand kunnen houden? Toch zegt gij, dat Ik door Beëlzebub de duivels uitdrijf. Maar als Ik door Beëlzebub de duivels uitdrijf, door wie drijven dan uw zonen ze uit? Daarom zullen zijzelf uw rechters zijn. Maar als Ik door de vinger Gods de duivels uitdrijf, dan is ook het koninkrijk Gods onder u gekomen. Wanneer de sterke in volle wapenrusting zijn erf bewaakt, dan is zijn have in veiligheid. Maar wanneer een, die sterker is dan hij, hem overvalt en overwint, dan ontneemt hij hem zijn wapenrusting, waarop hij vertrouwde, en verdeelt zijn buit. Wie niet met Mij is, is tegen Mij; en wie niet met Mij verzamelt, verstrooit. Wanneer de onreine geest van iemand is uitgegaan, zwerft hij rond in dorre oorden; hij zoekt naar rust, en vindt ze niet. Dan zegt hij: Ik zal terugkeren in mijn huis, waar ik ben uitgegaan. En bij zijn komst vindt hij het geveegd en versierd. Dan gaat hij heen, en neemt zeven andere geesten met zich mee, die bozer zijn dan hijzelf; ze komen binnen, en gaan er wonen. En het einde van die man wordt erger nog dan het begin. Terwijl Hij zo sprak, verhief een vrouw uit het volk haar stem, en zei Hem: Zalig de schoot, die U heeft gedragen, en de borsten die U hebben gezoogd. Maar Hij zei: Zalig eerder, die luisteren naar Gods woord, en het beleven.


Op de schouders van twaalf troondragers, gekleed in scharlaken zijde, domineerde de sedia gestatoria van de paus de menigte. Zijn goudgeweven mantel werd op zijn plaats gehouden door een gesp van edelstenen. Een crèmekleurig baldakijn zwaaide over zijn hoofd. Aan weerszijden zwaaiden hoogwaardigheidsbekleders met de traditionele flabelli, prachtige waaiers gemaakt van struisvogelveren. Het koor van de Sixtijnse Kapel zong: Tu es Petrus, en de Paus hield niet op met zijn witte gehandschoende hand de aanwezigen zegenen.

De processie stopte in de kapel van de Allerheiligste Drievuldigheid. Pius XII daalde af van zijn troon en wierp zich neer voor het Heilig Sacrament; hij boog zijn hoofd en bad. De muziek was stilgevallen. Er was geen geluid. Vanuit het enorme gewelf van de koepel viel een plechtige stilte. Pius XII stond op en wilde op zijn troon plaatsnemen toen een monnik met een kap naderbij kwam. Met in zijn ene hand een brandende kaars, had hij in de andere een handvol met was doordrenkt garen. Hij boog zich naar Zijne Heiligheid en stak het garen in brand; er ontstond een vlam en weldra was er nog slechts een beetje rook over.

- Sic transit gloria mundi! riep de monnik.

Toen de processie met al haar pracht en praal langs het beeld van Petrus ging, werd men opnieuw herinnerd aan de ijdelheid van de goederen van deze wereld. Het sic transit gloria mundi galmde door de Basiliek op een grafachtige toon. Op het centrale altaar, dat enkel aan de paus is voorbehouden, kleedde Pius XII in de ornamenten van een grote pontificale mis. Aan het einde van deze mis zou hij gekroond worden met de drievoudige tiara, symbool van de lijdende, strijdende en triomferende Kerk.

Dan zouden de kerkvorsten voor hem buigen, en in dit vertoon van pracht en praal rond zijn persoon, zouden zijn woorden een goddelijk accent krijgen. Om de last van zoveel glorie te dragen was een beproefde ziel nodig, los van alle persoonlijke ambitie. Om de paus te herinneren aan de vreselijke gevaren waaraan hij zou worden blootgesteld, om hem eraan te herinneren dat alle menselijke eer tot stof zal vergaan, zou de monnik met de kap een derde maal terugkeren, en zijn sombere waarschuwing herhalen: sic transit gloria mundi." (Henry Morton Robinson, Le Cardinal, p. 631-632)

"Vergeet niet dat je maar een man bent!" In het oude Rome werd deze zin herhaald door een slaaf aan de Romeinse generaal tijdens de triomfceremonie in de straten van de hoofdstad. Achter de zegevierende generaal staande, moest een dienaar hem eraan herinneren dat, ondanks zijn succes vandaag, de volgende dag een andere dag was. "Respice post te! Hominem te esse memento! "("Kijk om je heen, en bedenk dat je maar een mens bent!"), zoals Tertullianus schreef.

Een beetje zoals de monnik en de paus. Maar de heilige Kerk, die zeer pedagogisch is, heeft het gebaar verbonden met het woord, de materie met de vorm, een beetje zoals in de sacramenten. En op Aswoensdag doet ze precies hetzelfde!

De as die wij allen bij het begin van de vastentijd ontvangen hebben, is duidelijk bedoeld om ons tot boete op te roepen, in navolging van de heilige Job die zijn door Gods hand getroffen vlees met as bedekte en zo om genade smeekte (Job 16: 16). Of, iets later, zoals de heilige koning David, na zijn zonde, die God en iedereen zijn berouw toonde door de as te vermengen met het bittere brood dat hij at (Ps. 101: 10). Of zoals de Israëlieten die water moesten drinken vermengd met de as van het gouden kalf dat zij in een moment van waanzin en opperste ondankbaarheid hadden aanbeden (Ex. 22: 20).

Maar deze as is er ook om ons te herinneren aan onze nietigheid. "Gedenk, o mens, dat gij stof zijt, en tot stof zult wederkeren." Een beetje zoals in mijn verhaal.

We vergeten het snel, verstrikt in ons hectische leven, maar uiteindelijk gaat het allemaal voorbij, zoals die krijttekeningen op de kasseien van Londen in Mary Poppins. Een simpele regenbui wist de kleuren, de patronen en het hele verhaal dat ze vertellen. Het was wel mooi... maar zo veel minder dan het kleinste detail van het paradijs.

"IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid, behalve God liefhebben, en Hem alleen dienen![i]" herinnert ons aan de Heer. "Volg Jezus na als je eeuwig met Jezus wilt leven."

Laten wij er dus de komende dagen op letten daden voor de eeuwigheid te verrichten, daden die niet zullen vervagen, daden die de goede God kostbaar zal verzamelen en in zijn boek des levens zal optekenen, daden die uit liefde voor God worden verricht. De rest is as!


In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, Amen.

kanunnik Mesureur, zondag 7 maart 2021, Sint Jozefkerk Menen 



[i] Navolging van Christus, I, 1.

"Door de verachting der wereld naar het rijk der hemelen streven, daarin bestaat de verhevenste wijsheid.

Het is dus ijdelheid, vergankelijke rijkdommen te zoeken, en zijn hoop daarin te stellen. Het is ook ijdelheid, ereambten na te jagen, en tot een hoge staat zich te verheffen, Het is ijdelheid, de lusten van het vlees in te volgen, en dit te verlangen, waarvoor men naderhand streng zal moeten gestraft worden. Het is ijdelheid een lang leven te wensen, en weinig bezorgd te zijn om wèl te leven. Het is ijdelheid, slechts te denken op het tegenwoordig leven, en niet te voorzien wat nog volgen moet. Het is ijdelheid, te beminnen, wat zo haastig voorbijgaat, en niet daarheen te snellen waar een eeuwige blijdschap woont."




Reacties