Preek van de 4de zondag na Driekoningen

"Ge zult de naaste liefhebben als uzelf. De liefde berokkent de naaste geen kwaad; de liefde volbrengt dus de ganse Wet. Wie zijn naaste liefheeft, heeft de Wet volbracht."

Sint Augustinus zei: "Heb lief en doe wat je wil". Wat betekent dat? Is dat een excuus voor ongeremd genot? Zeggen Onze Lieve Heer en zijn heiligen soms tot ons: "Doe maar wat je hart begeert en het komt allemaal goed"?

Zeker niet. Maar hoe komt het dan dat gewone stervelingen niet in staat zijn zoiets eenvoudigs te begrijpen terwijl het ons recht naar de hemel stuurt?

Dat komt omdat de duivel er in de wereld van vandaag al meer dan een halve eeuw is in geslaagd om ons beter te onderwerpen door een bepaald idee te verspreiden, namelijk dat "verliefdheid" hetzelfde is als "liefde". Het gevoel van verliefd worden, zich aangetrokken voelen, een zwak te hebben voor iets: dat zou liefde zijn. Het zou geen zin hebben te proberen onze gevoelens rationeel te benaderen: "Volg gewoon waar je hart je leidt!". Het resultaat? Een generatie van gekwetste gevoelsmensen die te gemakkelijk de media en films geloven, met een gebroken hart tot gevolg. Ze kunnen niet meer liefhebben, ze geloven niet meer in liefde, en denken enkel aan plezier: nog een ander gevoel.

EPISTEL Rom 13:8-10 Dierbaren, blijft niemand iets schuldig dan wederkerige liefde. Want hij die zijn naaste bemint, heeft de Wet vervuld. Immers het gebod: "Ge zult geen overspel bedrijven, ge zult niet doodslaan, ge zult niet stelen, ge zult niet begeren," en alle andere geboden zijn samengevat in dit éne: "Ge zult den naaste liefhebben als uzelf." De liefde berokkent den naaste geen kwaad; de liefde volbrengt dus de ganse Wet. EVANGELIE Mt 8:23-27 In die tijd ging Jezus de boot in, en zijn leerlingen volgden Hem. En zie, een hevige storm brak los op het meer, zodat de golven over de boot heensloegen; Hij echter sliep. Zijn leerlingen liepen naar Hem toe, wekten Hem, en zeiden: Heer, red ons, wij vergaan. Jezus sprak tot hen: Wat zijt gij bevreesd, kleingelovigen? Toen stond Hij op, gebood de winden en het meer, en er ontstond een grote kalmte. De mensen waren verbaasd en zeiden: Wie is Hij toch, dat zelfs de winden en het meer Hem gehoorzamen?

De duivel heeft ons naar beneden gehaald en heeft ons doen geloven dat gevoelens en passies hetgeen zijn wat ons echt tot mens maakt. Dat is echter fout. Passies en gevoelens hebben hun plaats, maar ze zijn niet wat ons tot mens maakt: het gaat hier over onze dierlijke kant. Zelfs een hond kan woede, angst en verliefde gevoelens kennen. Ook een eekhoorn. Of een vogel. Een verliefd gevoel trekt ons irrationeel aan tot iets of iemand. Zoals elk gevoel valt het moeilijk te beheersen. Vandaar dat de gevoeligste mensen zelfs op meerdere personen tegelijkertijd verliefd kunnen worden, of op een andere vrouw ondanks ze net gehuwd zijn, of zelfs op een land, op hoe een taal klinkt, op een schilder of op een schrijver.

De oplossing ligt in ware liefde. Wat is ware liefde dan? Ware liefde is het product van het bovennatuurlijke deel van onze ziel, het volledig menselijke gedeelte, dat het verschil maakt tussen het dier, dat sterfelijk is, en de ziel, die eeuwig is. In de menselijke ziel zijn twee aspecten aanwezig: de rede en de wil. En dat maakt een wereld van verschil.

Dus zelfs als onze zinnen ons naar een man doen kijken waar we niet gehuwd mee zijn, dan dwingen we onszelf toch om te kijken naar de man van ons leven, waarmee we met ons verstand en onze wil besloten hebben ons leven te delen, net omdat we werkelijk willen liefhebben.

Zelfs als onze zinnen ons ertoe neigen om meer naar één van onze kinderen om te kijken, omdat die een beter karakter heeft, dan zegt ons verstand ons toch dat ze allemaal onze kinderen zijn en onze aandacht en zorg nodig hebben. Onze wil zet dat alles in de praktijk om door ons te dwingen om evenveel voor de ene te zorgen als voor de andere, er evenveel tijd mee door te brengen, voorzichtig ermee om te gaan en geduldig hun karakter te veranderen.

Liefde is dus het werk van het verstand en de wil. Wie echt liefheeft, wil het beste voor met ieder die hij liefheeft. En wat zegt het verstand ons? Dat God de ultieme goedheid is, het beste wat er is. Er bestaat niets beters.

Hierin ligt het verschil tussen de hedendaagse heiden en de christen. Wat is het beste dat we te bieden hebben aan onze echtgenoot of echtgenote, aan onze kinderen? De heiden zal zeggen: "De beste school, de beste job, zo veel mogelijk geld om vooruit te raken, zo veel mogelijk genot om zich goed te voelen." Hij denkt namelijk dat daarin het geluk ligt, en aangezien hij het beste wil voor de mensen van wie hij houdt, het geluk, zoekt hij dat in allerlei zaken.

De christen, echter, weet dat het geluk in God ligt en het beste is dat hij geven kan aan degenen van wie hij houdt. Op die manier begrijpen we uiteindelijk Sint-Augustinus en het epistel. "Wie zijn naaste liefheeft, heeft de Wet volbracht." "Heb lief en doe wat je wil". Als we God en Zijn gaven aan anderen bieden, dan volgt de rest vanzelf. Is het echt nodig om serieuze studies in moraalfilosofie te ondernemen om te begrijpen dat we God niet aan anderen kunnen bieden wanneer we liegen of stelen? Moeten we echt onze catechismus van buiten leren om te begrijpen dat we de communie niet kunnen ontvangen in een staat van doodzonde? Neen. Hoewel het natuurlijk erg goed is om de catechismus te leren. Wie God liefheeft, en zijn naaste in God, die vervult vanzelf de Wet. Als we waarlijk liefhebben, met ons verstand en onze wil, dan weten we instinctief wat de wil van God is.

De Wet van God, de wil van God, dat is wat we moeten zoeken en tonen aan onze medemensen. Als we bovenal God liefhebben en onze naaste als onszelf, niet uit puur gevoel maar uit ware liefde, dan kunnen we niet anders dan heiligen worden, en bemind worden door Hem en zijn Heilige Moeder.

In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen.


kanunnik Frédéric de Martin, zondag 3 februari 2019, Basiliek van Dadizele